Ağız Kokusu (Halitosis)
Ağız kokusu (halitosis) ağızdan veya burundan gelen, hem kişiyi hem de çevresindekileri rahatsız eden nefesteki çirkin kokuya verilen addır. 
Kimi zaman hastalıklar, kimi zaman zararlı alışkanlıklar, kimi zaman da diş etinde meydana gelen sıkıntılar neticesinde kendini gösteren ağız kokusu, önlem alınmadığı takdirde sosyal ve özel hayatta pek çok probleme sebebiyet vermektedir.
Halitosise sahip kişilerin; zamanla sosyal olarak kendilerini izole ettiği, bu durumun ortaya çıkardığı strese bağlı olarak özgüven problemleri yaşadıkları ve insanlarla iletişim kurma noktasında çeşitli sıkıntılarla yüz yüze geldikleri bilinmektedir.
30 yılı aşkın süredir halitosis üzerine yapılan araştırmalar; diş hekimlerinin bu konudaki bilgi-birikimlerinin artmasını sağlamış ve tükürükte ve nefeste bakteriler tarafından üretilen uçucu sülfür bileşiklerinin (USB) direkt ölçümü gerçekleştirilerek kokunun sebepleri daha net olarak ortaya konulmuştur.
Ağız Kokusu Sebepleri Nelerdir?
Yapılan araştırmalar neticesinde ağız kokusunun birçok sebebinin olabileceği kanıtlanmıştır. Bu sebepleri şu şekilde sıralamak mümkün:
Altta Yapan Hastalıklar Sebebiyle Oluşan Ağız Kokusu
Ağız kokusu ağız dışından kaynaklanan aşağıdaki hastalıklar sebebiyle ortaya çıkabilmektedir.
- Üst ve alt solunum yolu rahatsızlıkları
- Gastrointestinal sistem (mide-bağırsak) hastalıkları
- Yemek borusu problemleri
- Karaciğer rahatsızlıkları
- Otoimmün sistem (bağışıklık) problemleri
- Kan hastalıkları
- Kronik böbrek yetmezliği
- Lösemi
- AIDS
- Metabolik hastalıklar
Eğer halitosisin ağız kaynaklı olmadığı diş hekimi tarafından tespit edildiyse, muhakkak doktora başvurulmalı ve sağlıklı bir yaşam için altta yatan sebebin bulunması sağlanmalıdır.
Ağızdan Kaynaklanan Problemler Sebebiyle Ortaya Çıkan Ağız Kokusu
Patolojik halitosislerin %80-90’i ağız kaynaklıdır. Ağız kaynaklı ortaya çıkan halitosislerin altta yatan sebepleri şunlar olabilir:
- Dişeti ve mukoza hastalıkları
- Mantar ve enfeksiyonlar
- Dil ve dil kökü tabakası (pas)
- Reflü
- Postnazal (geniz) akıntı
- Kötü durumdaki implant ve protezler
- Diş çürükleri
- Kötü dolgular
- Tükürükte azalma ve ağız kuruluğu
- Ağız kanseri
- Yarık Damak
- Tonsil (bademcik) hastalıkları
Ağız kokusunun sebebinin ne olduğunun net bir şekilde anlaşılması için diş hekimlerine danışılması gerekmektedir.
Alışkanlıklar Sebebiyle Ortaya Çıkan Ağız Kokusu
Sigara, doğrudan veya yol açtığı diş ve dişeti hastalıkları nedeni ile dolaylı halitosis sebebidir. Sigara dumanı, uçucu sülfür bileşikleri (USB) içerir. Aşırı sigara, kıllı dile yol açar. Bu da tütün kokusunun ve gıda artıklarının tutulmasına sebep olur. Ayrıca
- Bol kahve tüketimi
- Bazı baharatlar
- Soğan ve sarımsak
- Yüksek protein içerikli gıdalar
- Alkol
tüketildikleri takdirde halitosise sebebiyet verebilecek ürünlerdir.
Burun Sebebiyle Meydana Gelen Ağız Kokusu
Koku, burundan kaynaklanıyor veya medikal sebepler yüzünden ortaya çıkıyorsa kapsamlı bir değerlendirme için tıp doktoruna başvurulmalıdır. Biliyoruz ki burun tıkanıklığının anatomik nedenleri arasında en sık görülenlerinden biri, septum deviasyonudur. Septum deviasyonu (burun orta bölmede eğrilik) olan bir hastada, buna bağlı olarak gelişen diğer burun patolojileri de sık görülmektedir. Patolojiyi açıklayan ağız kaynaklı bir neden yok ise, ağız kokusu olan bir hastada, septum deviasyonunun ağız solunumu yaparak halitosise neden olabileceği mutlaka akla getirilmelidir.
Ağız Kokusu Kimlerde Görülür?
Halitosis, toplumda sıkça ve her yaşta görülen bir problemdir. Yetişkinlerin en az %50’sinde hayatlarının bir döneminde, özellikle de sabah kalktıktan sonra bireyin kendini bile rahatsız eden bir ağız kokusu vardır. Yapılan araştırmalar; erkeklerde, kadınlara oranla 3 kat daha fazla ağız kokusu olduğunu ortaya koymaktadır. Ayrıca ağız kokusu, 20 yaş üzeri bireylerde gençlere oranla 3 kat daha fazla gözlemlenmektedir.
Orta yaş grubundaki bireylerde özellikle sabahları şiddetli bir halitosis görülmektedir. İleri yaş gruplarında ise kullanılan protezler, tükürüğün akışkanlığını yitirmesi ve sistemik hastalıklar sebebiyle halitosis meydana gelmektedir.
Farklı yaş gruplarının spesifik ağız kokuları bulunmaktadır. Örneğin, 2-5 yaş arası çocuklarda, sıklıkla tonsil kriptlerinde (bademcikler) yerleşen besin artıkları ve bakterilere bağlı olarak gelişen spesifik bir ağız kokusu gözlemlenmektedir.
Ağız Kokusunun Tedavisi Nedir?
Halitosis tedavisi; ağız hijyenine dikkat etmek, diş ve dil fırçalamak, dişlerin arasını temizlemek, dişeti iltihaplarını tedavi ettirmek esaslarına dayanır. Ağız kokusu olan hastalar; zararlı gıdalardan uzak durmalı, düzenli aralıklarla beslenmeli ve diş doktorlarını 6 ayda bir ziyaret etmelidirler. Ayrıca sigarayı azaltmaları, hatta bırakmaları gerekmektedir.
Sadece sigaraya bağlı halitosis 24 saat sürer. Dil sırtının, uçucu sülfür bileşiklerinin (USB) oluşumundan sorumlu birinci kaynak olduğu bildirilmiş ve dil sırtındaki pasın temizlenmesinin USB oluşumunu azalttığı ortaya konulmuştur. En uzun süreli etkinliğin dil pasının temizlenmesi ile sağlandığı gözlenmiştir.
Ayrıca dilin arka sırtı bakteri örtüsü ile kaplıdır. Yutkunmak ve pek çoğumuzda olduğu gibi yumuşak diyetle beslenmek bu örtüyü kaldıramaz. Sonuçta beyaz-gri ve mikroorganizmadan zengin bir tabaka dilin arkasında bozulmadan kalır. Dil yüzeyinin kazınması için plastik dil kazıyıcıları ve küçük fırçalar tasarlanmıştır. Temizleme için dil olabildiği kadar dışarı çıkarılır, dil temizleyici/kazıyıcı dilin olabildiği kadar arka bölgesine yerleştirilir ve kuvvet uygulanarak öne doğru yavaşça çekilir. Bu sayede halitosisin önüne geçilebilir.
